การปลูกผักหวานป่า มีองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นจากการลองผิดลองถูก มากมาย ซึ่งในแต่ละคนแต่ละท้องที่ก็ผิดแผกต่างต่างกันออกไป ตามสภาพภูมิประเทศและสิ่งแวดล้อม ผลจาการ
ลองผิดลองถูก ทำให้เกิดองค์ความรู้เกี่ยวกับการปลูกผักหวานป่ามากมาย บ้านเรียนรู้การปลูกผักหวานป่ากาญจนบุรี ก็ได้ทดลองปลูกผักหวานป่าในหลายวิธีหลากหลายรูปแบบ ประสบความสำเร็จบ้างไม่ประสบความสำเร็จบ้าง สรุปคือส่วนใหญ่ไม่ประสบความสำเร็จ แต่ตอนนี้ที่คิดว่าวิธีที่ดีที่สุดและประสบความสำเร็จในการปลูกผักหวานป่า คือ เราจะให้ความสำคัญเรื่องการให้น้ำ การเลือกไม้ร่มเงา วันนี้จึงอยากนำประสบการณ์ในการปลูกผักหวานป่าให้โตเร็วและง่ายที่สุดมาแบ่งปัน เพื่อเป็นประโยชน์กับผู้ที่สนใจและกำลังปลูกผักหวานป่าอยู่ โดยสรุปมีดังนี้
1. ถ้าเป็นพื้นที่โล่งยังไม่มีต้นไม้ และมีน้ำที่สามรถรดผักหวานป่าในหน้าแล้งหรือฝนทิ้งช่วง ควรเตรียมพื้นที่ให้พร้อม โดยให้ขุดหลุดปลูกระยะ 2 x 2 เมตร 1 ไร่ จะได้ประมาณ 400 หลุมแล้วงวางระบบน้ำแบบสปริงเกอร์ หรือแบบน้ำหยดก็ได้
2.ถ้าเป็นพื้นที่ที่มีต้นไม้อยู่บ้างแล้ว ให้ปลูกแซม ระยะปลูกตามตามเหมาะและสภาพของพื้นที่ อาจจะปลูกได้ไร่ละไม่ถึง 400 ต้น เพราะมีต้นไม้อื่นอยู่แล้ว ควรปลูกให้ต้นผักหวานป่าห่างจากต้นไม้ที่อยู่แล้วในพื้นที่ โดยให้ปลูกในระหว่างแถว (ระหว่างพุ่ม)เพื่อจะได้ปลูกต้นแคได้
3. ขุดหลุมลึกประมาณ 1 ศอก ไม่เน้นกว้างมาก (หรือขุดตามกำลังและแรงงานที่เรามี)
4. เมื่อเพาะเมล็ดครบ 20 วัน ให้นำไปปลูกในหลุมที่เตรียมไว้ ตอนนี้ต้นแคงอกสูงประมาณ 1 ฟุต ผักหวานป่ารากลงเกือบถึงก้นถุง (ถุงขนาด 4x6 นิ้ว)
5.รดน้ำวันละ1 ครั้ง ควรรดตอนเช้า หน้าฝนไม่ต้องรดน้ำ แต่ให้สังเกตดูอย่างใกล้ชิด ถ้าฝนทิ้งช่วงนานเป็นอาทิตย์ให้รดน้ำช่วยบ้าง
6.การกำจัดวัชพืชให้ใช้การตัดห้ามใช้จอบดายและห้ามพรวนดินเพราะจะทำให้ราก
กระทบกระเทือน เป็นสาเหตุที่ทำให้ต้นผักหวานป่าชะงักการเจริญเติบโตได้
7.หากมีความพร้อมและต้องการลดขั้นตอนเพื่อประหยัดเวลาและแรงาน และสามรถหาเมล็ดพันธุ์เองได้ เมื่อได้ลูกผักหวานที่สุกเต็มที่แล้วให้เอาเปลือกและเนื้ออก สามารถนำไปลงหลุมได้เลยพร้อม ใส่เมล็ดแคไปด้วยหลุมละ 1 เมล็ด แล้วทำตามข้อ 4-5 ได้เลยวิธีนี้ทำให้ผักหวานป่าโตเร็วมาก 1 ปี จะได้ความสูงประมาณ 1 ศอก 2 ปีประมาณหน้าอก และสามารถเก็บยอดได้แล้ว สำหรับท่านที่เพาะต้นกล้าและจะปลูกในฤดูฝนขอให้ระมัดระวังในการขนย้ายและปลูกด้วยความระมัดระวัง เพื่อให้ต้นกล้าผักหวานป่ากระทบกระเทือนน้อยที่สุดมื่อปลูกต้นกล้าลงหลุมแล้วให้ปลูกต้นแคลงไปด้วย 1 ต้นทุกหลุม หรือท่านที่ปลูกผักหวานมาแล้ว ถ้ายังไม่โตให้ปลูกต้นแคลงไปข้างต้นผักหวานป่าด้วย 1 ต้น แค่นี้ผักหวานป่าก็จะโตเร็วกว่าเดิมแล้วครับ
ต้นแคทำให้ผักหวานป่าโตได้ดีเพราะ ต้นแคเป็นพืชตระกูลถั่วที่มีความสามารถตรึงในโตรเจนในอากาศได้ และต้นแคเป็นพืชที่โตเร็วลงรากลึกที่สำคัญรากของแคมีความชื้นทำให้ผักหวานป่าได้ประโยชน์ จากรากแคมากโดยเฉพาะ ในหน้าแล้ง ต้นแคจึงเป็นเพื่อนแท้ของผักหวาป่า
2.นำมาปล่อยทิ้งไว้ในภาชนะที่ระบายอากาศได้ดีเพื่อให้เน่าจะสะดวกในการเอาเปลือกและเนื้อออก
8.นำเมล็ดผักหวานป่าที่รากงอกแล้วลงเพาะในถุง ต้องระวังอย่าให้รากหักและให้ฝังลงไปแค่ครึ่งเมล็ดเท่านั้นครับ เพื่อจะได้เห็นเมล็ดจะง่ายต่อการสังเกตุดูว่าเมล็ดเน่าหรือไม่
